Ο Άκοβος στους προεπαναστατικούς χρόνους
Συμμετοχή των Ακοβιτών στα απελευθερωτικά κινήματα
Στα «ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΑ» Τόμος Η της Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών
δημοσιεύονται έγγραφα και σχόλια του Αθ. Ε. ΚΑΡΑΘΑΝΑΣΗ που είναι σχετικά με τις
επαναστατικές κινήσεις στην Πελοπόννησο και ιδιαίτερα στην περιοχή της
Καλαμάτας στα 1659, με την υποκίνηση του Βενετού Ναυάρχου Φραγκίσκου Μοροζίνη.
Τα δημοσιευόμενα πάρακάτω έγγραφα που αφορούν και το χωριό μας τον 'Ακοβο,
ανευρέθησαν από τον ίδιο τον συγγραφέα στα Κρατικά Βενετικά Αρχεία. Από το όλο
κείμενο παίρνουμε και καταχωρούμε εδώ μόνο, ό,τι είναι σχετικό με τον 'Ακοβο
της εποχής, εκείνης και τους κατοίκους του.
Οι Ακοβίτες -πρώτοι και καλύτεροι- όπως γράφει ο Θεόδωρος Μαυροειδής ανταποκρίθηκαν αμέσως θετικά στην πρόσκληση του Μόροζίνη και δηλώνουν συμμετοχή στην επανάσταση. Από το έγγραφο που στέλνουν στο Βενετό Ναύαρχο διαφαίνεται ο ενθουσιασμός και η αποφασιστικότητά τους να πολεμήσουν και να χύσουν το αίμα τους ακόμη για να αποχτήσει ο τόπος την πολυπόθητη λευτεριά.
Το έγγραφο που έστειλαν οι Ακοβίτες στον Μοροζίνη στα 1659, έχει ως εξής:
«Θεός
Από εμάς τους γέροντας τους Ακοβίτες μεγάλους και μικρούς από τον
Αβίτζο Πραβάντο και Αντώνη Γεωργάκη Πραβάντο και Αναγνώστη Πραβάντο και Χαρίτο Μαστρογιάννη και Φίλη Πραβάντο
εις την αφεντιά σου, Υψηλότατε και πολυχρονεμένε. Τον ορισμό σου μάθαμε και τον επροσκυνήσαμε και
ο θεός ο Μεγαλοδύναμος να σε αξιώνει και να σε δυναμώνει εις το γένος το χριστιανικό
εις την καλωσύνη και να γλυτώση το γένος των χριστιανών από τα χέρια των
Αγαρηνών, όπου είναι χαμένοι άνθρωποι, από τα βάσανα και τα βάρη των ο Χριστός.
Καθώς ήρθε ο παπάς από την Σίτζοβα ο Καλαμαράς και ο Γεώργος ο παπα-Καλός και
μας το είπε έτζι ευχαριστήσαμε τον Θεόν και την Δέσποινα την Θεοτόκο και τους
αγίους όλους και τους προφήτες πως το ήφερε ο Θεός όλη την
καλωσύνη και έτζι εσυμφωνήσαν όλοι οι χριστιανοί να χύσουν το αίμα τους εις
τον ορισμόν του Υψηλοτάτου και πολυχρονεμένου αφεντός Τζενεράλη και όπου σου
στέλνομε το γράμμα μας δια πίστεως αλήθειας να είναι η βουλή μας μία και καλή».
Οι αναφερόμενοι στο έγγραφο, παπα-Καλαμαράς και Παπαγιώργης Καλός από την Αλαγονία, ήσαν απεσταλμένοι στον 'Ακοβο, καθώς και στα γύρω χωριά, από τον ίδιο τον Μοροζίνη καί από τον συνοδεύοντα αυτόν έκπτωτο Πατριάρχη Ιωαννίκιο το Β'.
Όμως ο Κεχαγιάς της Καλαμάτας πληροφορείται τις κινήσεις των επαναστατών και στέλνει το παρα κάτω «μπου- γιουρτί»: στα χωριά και καλεί τους ραγιάδες να παρουσιαστούν, την ίδια μέρα, με τα άρματά τους και να υποταχτούν.
«Εξ εμού του Κεχαγιά-μπέη Μορέως εισέ σας ραγιάδες του Βασιλέως μας. Ξέρετε την ώρα, όπου να ιδήτε τον ορισμόν μου και να κατεβήτε όλοι σας με τ' άρματά σας εδώ στην Καλαμάτα, αν είστε ραγιάδες, ότι ετούτη την ώρα κάμνετε χρεία και όπου σας γράφω κατά όνομα και στείλετε τη γραφή από χωριό σε χωριό. Αρχή στους Κ(ου)ντζαβίτες Αναστασοβίτες, Τζερνικιώτες, Αορραχίτες, Πολιανίτες, Ακοβίτες, Βρωμοβρυσιώτες και όλα τα επίλοιπα χωρία, όσοι είναι ραγιάδες του Βασιλέως μου έρθουνε σήμερο το γληγορώτερο ακόμη και Σιτζοβίτες».
Η κατάληψη όμως της Καλαμάτας από τους Έλληνες και τους Βενετούς στα 1659 κράτησε ελάχιστο χρονικό διάστημα. Οι Τούρκοι την ξαναπήραν σύντομα και ο ζυγός στο σβέρκο των ραγιάδων γίνηκε ακόμη πιο βαρύς. Και ένα άλλο μπουγιουρτί του ίδιου Τούρκου Κεχαγιά της Καλαμάτας, που απευθύνεται την ίδια περίοδο στους Ακοβίτες και στους κατοίκους των άλλων γειτονικών χωριών με το οποίο τους ζητεί, να πιάσουν τις διαβάσεις για να εμποδίσουν τους Μανιάτες να καταλάβουν τα Ζευγολατειά.
«Εξ εμού Τζεχαγιά του πολυχρονεμένου του Μεχμέτ πασά ορισμούς μου εισέ όλα τα χωριά, όσοι είναι ραγιάδες (του) πολυχρονεμένου του βασιλέα. Εισέ σας Κουντζαβίτες, Τζερνικιώτες, Αναστασοβίτες, Σιτζοβίτες, Μεγαλαναστα- σοβίτες, Αορραχίτες, Ακοβίτες, Βρωμοβρυσιώτες, Πολια- νίτες, Αρφαριώτες ορισμούς μου. Και ναι τόμου τον ιδήτε, αν είστε ραγιάδες να βγήτε να φυλάξετε τα Διαβατά, ότι εμάθαμε πως θέλουν να βαρέσουνε οι Μιανιάτες τα Ζευγολατειά σε άλλα να μιγράμε (;) μένα να φυλάξετε, ότι α(ν) τα βαρέσουν να ηξεύρετε πως θα έρχεται σε σας μιρνά(;) σε πόσους το μπίλιτο ορίζω να το ηξεύρετε ορισμούς μου να τον ιδήτε όλα τα χωριά».
Ο ΕΒΛΙΓΙΑ ΤΣΕΛΕΠΗ ΣΤΗΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ
Από τον Τούρκο Περιηγητή Εβλιγιά Τσελεπή, που στα 1669, κατευθυνόμενος από τον Μυστρά στην Καλαμάτα πέρασε από τη γειτονική μας Αλαγονία, πληροφορούμαστε απο τον Τόμο ΙΔ των Πελοποννησιακών 1978-1979, της Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών, επίσης τα παρά κάτω, που έχουν σχέση και με τον 'Ακοβο:
«Βόρεια από τα χωριά αυτά (εννοεί τα χωριά της Αλαγονίας) υπάρχουν 20 μαχητικά χωριά (=βασιλικά γεράκια). Ανήκουν στην υποδιοίκηση του Λεονταριού. Τα χωριά Ντοράχ, Αβανόζ, Γιολανόζ, Ντορομαρός είναι τιμάρια και ζουν με την υποστήριξη των απίστων Μανιατών».
Ο Εβλιγιά Τσελεπή, έχε ασφαλώς υπόψη του τις προηγούμενες επαναστατικές κινητοποιήσεις των χωριών της περιοχής του Λεονταρίου και ιδιαίτερα του Σαμπάζικου και δίκαια αλλά και με τη γνωστή Τούρκικη μοχθηρία τα αποκαλεί μαχητικά χωριά(=βασιλικά γεράκια).
Είναι αξιοσημείωτο πάντως το γεγονός, ότι ξεχωρίζει και αναφέρει ονομαστικά από όλα τα «βασιλικά γεράκια» μόνο τα χωριά, Δυρράχι(Ντοράχ), Άκοβος(Αβανόζ) και Πολιανή (Γιολανόζ).
Του Δ.Ν. Σωφρονά, Ακοβίτικα Νέα, Τεύχος 3, 1984, σελ. 12,
Με επιμέλεια στην αναφορά του ΕΒΛΙΓΙΑ ΤΣΕΛΕΜΠΗ του Χριστόπουλου Δημήτρη